Động Vật Khoáng Vật Làm Thuốc Và Những Bài Thuốc Thường Dùng – PGS.TS. NGUYỄN VIẾT THÂN

Việt Nam là nước có nhiều vùng tiểu khí hậu khác nhau, bờ biển dài, các loài động vật, sinh vật biển phong phú, có nhiều khoáng sản. Ông cha ta có nhiều kinh nghiệm sử dụng các loài động vật, khoáng vật làm thuốc. Thời gian gần đây do nhiều lý do việc sử dụng Động vật và khoáng vật làm thuốc bị mai một nhiều. Để góp phần giữ gìn và phát triển kho tàng Y học cổ truyền tiếp theo bộ sách “Cây thuốc Việt Nam và những bài thuốc thường dùng”chúng tôi xuất bản cuốn “Động vật, khoáng vật làm thuốc và những bài thuốc thường dùng” giới thiệu về các dược liệu nguồn gốc động vật, khoáng vật và những bài thuốc được sử dụng trong y học cổ truyền Việt Nam và các nền y học thế giới.

Cuốn sách dành phần nhiều nội dung giới thiệu nguồn tài nguyên sinh vật biển phong phú, đa dạng mà lâu nay ít được dùng làm thuốc hoặc sử dụng mà chưa khai thác hết hiệu quả chữa bệnh của chúng. Trong các loài động vật,sinh vật biển được sử dụng làm thuốc từ xưa có nhiều loài hiện nay bị khai thác quá mức, trở nên hiếm, đã được đưa vào sách đỏ, kinh nghiệm sử dụng các loài này cũng được trình bày để người sử dụng có cơ sở đánh giá và thay thế bằng các dược liệu khác cho phù hợp, góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường một cách khoa học và hợp lý cũng như xây dựng kế hoạch nuôi, phát triển để sử dụng. Khoáng vật lâu nay vẫn được các thầy thuốc y học cổ truyền sử dụng làm thuốc, mặc dù nước ta rất giàu khoáng sản nhưng những khoáng vật này phần lớn đều phải nhập từ các nước khác, sách cũng giới thiệu về nguồn gốc, cách sơ chế một số khoáng vật, nhằm khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên sẵn có này.

Nội dung sách giới thiệu khoảng hơn 250 động vật, gần 50 khoáng vật làm thuốc. Để dễ tra cứu phần các vị thuốc có nguồn gốc động vật được sắp xếp theo nhóm và các loài tương tự, gồm các nhóm chính: Ốc trai, các loại cá, côn trùng, chim, gia cầm, bò sát lưỡng cư, thú. Phần các vị thuốc có nguồn gốc khoáng vật được sắp xếp riêng, theo nguồn gốc. Với mỗi vị thuốc, động vật, khoáng vật sau tên thông dụng có các tên khác, tên khoa học, mô tả sơ bộ vị thuốc, tính vị, công dụng và một số bài thuốc tiêu

ii

biểu được chọn lọc trong kho tàng kinh nghiệm của các bậc tiền bối, các cộng đồng dân tộc. Điểm đáng kể của tài liệu là tập hơp các thông tin vị thuốc được đi kèm với hệ thống các ảnh màu, có độ phân giải cao, dễ nhận biết, phân biệt và sắp xếp dễ tham khảo, sử dụng. Để tiện tra cứu đầu sách có mục lục tiếng Việt và các tên thường dùng khác, cuối sách có mục lục tên khoa học của vị thuốc được xếp riêng theo 2 phần, Động vật và Khoáng vật.

Chúng tôi hy vọng “Động vật làm thuốc và những vị thuốc thường dùng” cùng với bộ sách “Cây thuốc Việt Nam và những bài thuốc thường dùng” góp phần giới thiệu nguồn tài nguyên làm thuốc phong phú của đất nước góp phần sử dụng hợp lý, phục vụ tốt công tác bảo tồn, hỗ trợ các thầy thuốc y học cổ truyền, làm vừa lòng độc giả, các đồng nghiệp đang muốn tìm hiểu, góp phần vào sự nghiệp chăm sóc sức khoẻ cộng đồng.

Quá trình biên soạn sách gặp nhiều khó khăn do động vật làm thuốc thường có nhiều tên gọi, nhiều khi trùng tên, lẫn lộn, cộng với sự thay đổi chữ viết trong lịch sử dân tộc, dẫn tới nhiều “tam sao thất bản”. Việc sử dụng tên khoa học để phân biệt khó áp dụng do kinh nghiệm có từ rất xưa mà tên khoa học được sử dụng chưa lâu ở nước ta. Định danh các động vật làm thuốc nhất là các sinh vật biển cũng như biên soạn sách không tránh khỏi những sai sót, rất mong được bạn đọc phê bình và góp ý.